Inleiding

De grotten die wij met deelnemers in gaan, zijn onverlichte, niet-toeristische kruip-door-sluip-doorgrotten. Begeleid door een of meer instructeurs lopen de deelnemers met een lamp op de helm over en langs gaten en door gangen, zalen, modder en water. Het is een spannend onderdeel, maar niet geheel ongevaarlijk.

Materiaal

• Helmen.
• Hoofdlampen (Reservelampjes liggen achterin de grot in EHBO ton. Bij gebruik direct aangeven/vervangen).
• Speleologie tas, met EHBO, extra lampjes, telefoon en de ongevallenkaart.
• Neem vuilniszakken mee voor eventuele vieze kleding na afloop.

Zorg dat je altijd alles bij je hebt. Soms moeten er ook overalls verzorgd worden voor de deelnemers. Je hebt niet veel materialen nodig, maar zorg wel dat alles terugkomt.

Organisatie met een groep

• Instrueer de groep volledig voordat je de grot ingaat. In de grot is iedereen tamelijk hyped, zodat je slecht de aandacht vast kunt houden.
• Ook voor de ingang is de groep vaak lacherig en opgewonden. Zorg dat iedereen je begrepen heeft en dat iedereen doet wat jij zegt en een ‘normaal’ geluidsniveau aanhoud in de grot.

Instructie

Vooraf:

• Geef de mensen een goed kledingadvies: lange, bewegelijke broek en ook minimaal een T-shirt met lang mouwen. Verder dichte schoenen en bij voorkeur lange sokken. Schoenen + kleding gaan vies worden. Zorg er voor dat bij schoenen met lange veters de veters in de schoenen worden gestopt.
• ALLEEN weekendgroepen/ bedrijven krijgen een overall.
• Spullen zoals ringen, horloges en inhoud van broekzakken niet mee de grot in, vanwege de kans om daar achter te blijven haken en evt. kapot gaan.
• Maak gebruik van het oefen parcours. De activiteit start daar, zodat men kan wennen aan kleine, donkere ruimtes.

Voor de ingang:

• Vertel hoe er door de grotten gelopen of gekropen wordt (dus iets over de organisatie). De instructeur loopt vooraan en iedereen loopt achter elkaar.
• Vertel alle deelnemers dat ze zich continu traag moeten bewegen, om er zo voor de zorgen dat bij een mogelijke botsing de impact klein blijft
• Vertel de mensen een beetje wat ze onderweg tegenkomen:
  • modder
  • water
  • grote gangen
  • nauwe gangen
  • “brievenbussen”, enz.
• Wijs ze op de gevaren:
  • hoofd stoten
  • de ondergrond is erg glad
  • pas op voor diepe gaten, loop of kruip er omheen
  • niet schreeuwen of keten.
• Vertel hoe de communicatie gaat in de grot: dat ze jouw aanwijzingen moeten opvolgen en boodschappen doorgeven naar de personen achter zich. Als blijkt dat er voorin de groep te hard gelopen wordt of er is iets anders aan de hand, dan moeten zij dat ook laten blijken.
• Vertel dat ze elkaar onderweg moeten helpen: een hand of voetje geven bij moeilijke passages, bij schijnen en aanwijzingen geven.

Mogelijke extra’s

• Verzamel iedereen en laat alle lampen uitdoen.
• Als de grot erg eenvoudig is, kun je de deelnemers zelf de weg terug laten zoeken.
• Jij moet dan wel vooraan meelopen voor de veiligheid.
• Je kunt vertellen hoe een grot ontstaan is.
• Rondje putten ( moet de groep fysiek sterk zijn)

Topo (bovenaanzicht)

Beschrijving passages:

Passage 1: ‘Het Geboortekanaal’

Allereerst met de handen door het smalle deel. Vervolgens door het smalste deel van deze passage heen wurmen door je met handen voort te trekken, en met voeten af te zetten. Vervolgens handen als eerst op de grond in de nieuwe ruimte, om daar als ‘kruiwagen’ door te lopen totdat de benen bijgezet kunnen worden.

Eventuele hulp: als voorganger handen pakken en door passage trekken / als persoon hierachter voeten duwen.

Na het Geboortekanaal kom je in een ruimte waar je ongeveer met 8 personen opgepropt kan zitten.

Passage 2: ‘De Schacht’ à smalste passage van de grot!

Wederom handen eerst, vanuit de huidige ruimte richting de ruimte naar boven ‘duiken’.

Vervolgens leunen op elleboog/handen om naar boven te komen, tegelijkertijd afzet zoeken met benen. Tijdens het naar boven komen het lichaam linksom draaien zodat je uiteindelijk op je billen in de nieuwe ruimte zit. Zodra je zit kan je je benen optrekken en daar gaan staan.

Eventuele hulp: persoon een steunpunt geven voor voeten..

Na de Schacht kom je in een ruimte waar je elkaar snel in de weg staat om door te kunnen, dus is het fijn om daar door te gaan zodra je met 2 instructeurs bent.

Passage 3: ‘Het Paard’

Vanaf huidige ruimte jezelf omhoog werken, om vervolgens als eerst het rechterbeen over de wand heen te leggen. Nu zit je op de passage als een paard, met voor je een touw aan een haak. Gebruik dit touw om jezelf daar naar beneden te begeleiden, nadat de linkervoet ook aan de kant is waar je heen moet. Belangrijk bij het touw is dat je de knopen mag gebruiken om aan vast te houden, maar niet om je voeten in te stoppen!

Eventuele hulp: persoon achter je ‘spotten’ zodat ze niet ongecontroleerd naar beneden glijden en ongelukkig neerkomen

Na het Paard kom je op een plek waar je aan de linkerkant even om de hoek kan gluren, waar je overzicht hebt richting de grote zaal, diep de grot in. Leuk om daar in te kijken, maar niet de bedoeling om daar met meerdere mensen in de gaan vanwege groot hoogteverschil die je daar hebt.

Passage 4: ‘De Slangengang’

Na het Paard recht door is een smalle, lange doorgang schuin naar beneden. Deze gang rustig door op je linker zij, met voeten vooruit. Langzaam doen en jezelf met handen en voeten naar voren/beneden begeleiden. Dit blijven doen totdat je weer omhoog moet, hier weer handen en hoofd vooruit naar boven.

Passage 5: ‘De Glijbaan’

Bij deze passage vooral oppassen niet te snel te gaan. Jezelf met handen aan de touwen en voeten op de treden naar beneden werken. Tussendoor kom je nog een gat naar beneden tegen, waar je overheen moet om daar weer verder schuin naar beneden te gaan, onder de grote steen door. Hierna ben je in de Grote Zaal.

Je start pas aan de glijbaan zodra degene voor jou er helemaal vanaf is.

Eventuele hulp: persoon achter je ‘spotten’ bij het laatste stuk van de glijbaan zodat ze niet ongecontroleerd naar beneden glijden en ongelukkig neerkomen

De Grote Zaal

Dit is de ruimste en meest overzichtelijke plek van de grot. Op deze plek van je ook de witte EHBO ton vinden met EHBO materiaal en extra hoofdlampjes. In deze ruimte kun je de tijd nemen om iedereen veilig te laten zitten voor een momentje met de lampen uit. Hierna zijn er vanaf deze plek nog 2 kleine rondjes die je met de groep kunt maken, die beide weer in de grote zaal uit komen. Wees er hierbij wel scherp op dat je iedereen meeneemt de rondes in, en dat je ze niet vrij laat rondlopen om gevaarlijke situaties te voorkomen.

Ronde 1: Extra rondje kort

Deze zou je kunnen doen met een deel van de groep als niet iedereen meer wilt. Deze duurt zo’n 10 minuten en je bent altijd in de buurt van de grote zaal. Ga vanaf de grote zaal gezien nog verder van waar je vandaan kwam, rechts langs de EHBO ton. Doorlopen totdat de niet meer normaal rechtdoor kan lopen. Daar vind je nog een smalle passage rechtdoor waar je niet doorheen gaat met je groep, hier vind je namelijk al allemaal oude troep van de speleoclub. Voor deze passage kan je naar links en via die kant weer terug kruipen richting de grote zaal, houdt hierbij wel onderlangs aan.

Ronde 2: De Putten Ronde

Vanaf de grote zaal gezien ga je weer een stukje terug naar waar je vandaan kwam, je moet dan weer onder een grote steen door, en dit doe je rechtsom, dus niet langs de kant waar je vandaan kwam vanaf de glijbaan. Zodra je daar boven bent, kan je daar rechtdoor een ruime gang in. Deze gang wordt langzaam aan steeds smaller, en er zitten meerdere, redelijk diepe putten in de grond, waar je omheen kan klimmen. Helemaal achterin, waar het dood loopt, kan je jezelf gecontroleerd in de laatste put laten glijden, om vervolgens onderlangs terug richting de op een na laatste put te kruipen. Deze put kan je, wederom gecontroleerd, naar boven klimmen door jezelf te klemmen met je voeten en je rug. Voor kleinere mensen is dit wel een lastig stuk, deze kunnen geholpen worden met een voetje. Handig om niet recht onder iemand te liggen, maar om te staan en eventueel te spotten bij het naar boven klimmen.

Hierna vervolg je de weg terug richting de grote zaal. Dit veroorzaakt een kleine opstopping door 2 richtingsverkeer, maar dat is ook wel leuk om dat samen op te lossen.

 

De terugweg:

Vanaf de grote zaalgezien ga je naar boven richting de glijbaan. Dit doe je via de rechterkant onder de steen in de grote zaal door, en dan naar links zodat je onderaan de glijbaan terecht komt.

De glijbaan

Gebruik weer de touwen voor de handen en de tredes voor de voeten om daar omhoog te komen. Blijf wel met het lichaam dicht bij het steen, dus niet rechtop staan om vallen te voorkomen.

Slangengang

Hoofd en handen weer eerst, op je zij naar boven wurmen en afzet zoeken met handen en voeten.

Het paard

Touw gebruiken om omhoog te komen. Vervolgens linkerbeen weer er overheen om in paard positie te komen. Vanuit hier het andere been er ook bij en jezelf rustig naar beneden begeleiden.

De Schacht

Beginnend in zitpositie met de benen naar waar je naartoe moet. Vervolgens het lichaam rechtsom draaien en tijdens de draai jezelf naar beneden laten zakken.

Het geboortekanaal

Handen eerst, in duikhouding de passage starten en vervolgens afzet zoeken met je voeten. Zodra je je handen vrij hebt, kan je jezelf naar voren trekken om hier doorheen te komen. mensen die hier moeite mee hebben kunnen door degene achter zich geholpen worden door middel het vasthouden/voortduwen van de voeten.

Veiligheid

• Zorg dat je de grot zelf goed kent.
• Wees er op bedacht dat er mensen zijn die onder druk van de groep zich groot houden en dan in de grot claustrofobisch blijken te zijn. Luister onderweg goed naar bepaalde reacties van deelnemers en maak zelf de eindbeslissingen over mensen die niet durven. Breng ze bij voorkeur terug in plaats van laten wachten i.v.m. mogelijke angst + onderkoeling als ze alleen stil blijven zitten.
• Verzeker je ervan dat iedereen goed naar je luistert en je begrepen heeft. Keters en schreeuwers kun je beter terugsturen.
• Let onderweg goed op gevaarlijke passages. Blijf wanneer nodig erbij staan en laat de deelnemers die er voorbij zijn, op een veilige plek wachten.
• Loop nooit te snel en wacht onderweg regelmatig.
• Laat deelnemers nooit zonder begeleiding mogelijkheden in de grot ontdekken, i.v.m. verdwalen/gevaarlijke situaties die dan kunnen ontstaan.
• Zorg dat je precies weet hoeveel mensen de grot in zijn gegaan en tel ze ook na afloop.
• Zorg ervoor dat je iemand (de coördinator) op de hoogte stelt van de starttijd van het grotten, en spreek een verwachte eindtijd af. Zo kan deze persoon de tijd in de gaten houden en eventueel op zoek naar hulp gaan wanneer de groep veel langer wegblijft dan de afgesproken eindtijd.
• Bij een noodgeval in de grot waarbij personen onmogelijk naar buiten vervoerd kunnen worden, moet er, naast dat er eerste hulp verleend moet worden, gebeld worden voor professionele hulp:
• Algemeen Belgisch noodnummer: 112, leg hierbij uit dat het op een speleogrot gaat.
• Speleohulpverleningsteam ‘de eenheid van Crisnée’: 0032 4 257 66 00

Ongeval Speleologie

• Bij een klein ongeval, verleen eventueel eerste hulp in de grot door middel van de EHBO set die zowel in deze tas, als in de witte ton in de grote zaal van de grot ligt.
• Probeer hierna de persoon met verbale en eventueel fysieke hulp de grot uit te krijgen. Zet de rest van de groep neer op een veilige plek (grote zaal met begeleiding of buiten de grot)
• Bij een spoedgeval, bel met de telefoon die in deze tas zit. Doe dit buiten de grot, anders heb je geen bereik!
• Algemeen Belgisch noodnummer: 112, zeg hierbij dat het om een speleo ongeval gaat!
• Telefoonnummer Speoleohulpverleningsteam: 003242576600
• Adres waar de hulp naartoe moet navigeren:

Rue de Héblon 1 (un), 6990 (six, neuf, neuf, zéro) Hotton, België

• Voor wanneer de hulpdiensten enkel Frans spreekt, draai dit blad om voor enkele belangrijke vertalingen.
• Laat een persoon de grot uit gaan en de hulp opwachten bij het hek van het chateau! Begeleid vanaf hier de hulp naar de grot toe.
• Zodra de hulpverleningsdiensten zijn gebeld, direct de desbetreffende Coördinator bellen!

NL ‘’ongeval in een grot, ambulance en gespecialiseerd evacuatieteam nodig.’’

FR ‘’accident dans une grotte, ambulance et équipe d’évacuation spécialisée nécessaires.’’

Duits ’’Unfall in einer Höhle, Krankenwagen und spezialisiertes Evakuierungsteam erforderlich.“

 

Nederlands	Frans	Duits
Ongeval	Accident	Unfall
Speleologie	Spéléologie	Höhlenforschung
Persoon	Personne	Person
Botbreuk	Fracture de l’os	Knochenbruch
Bij bewustzijn	Conscient	Bewusst
Levensgevaar	Danger pour la vie	Lebensgefahr
Spoed	Besoin	Geschwindigkeit
Bloed	Sang	Blut
Ademhaling	Respiration	Atmung
Moeilijk te bereiken	Difficile à atteindre	schwer zu erreichen
Adres	Adresse	Adresse
Rue de Héblon 1 (un), 6990 (six, neuf, neuf, zéro) Hotton, België

Wanneer je belt, Altijd vermelden:

• Binnen of buiten de grot
• In of uit levensgevaar à ademhaling/bloedverlies
• Adres

Rol van de instructeur

Vooraf

• Voor- en achteraf contact hebben met PBO over de exacte aantallen voor de factuur. Vooraf gaat het om het aantal verwachte deelnemers. Achteraf om het aantal personen die daadwerkelijk de grot in zijn geweest.
• Verzamelen/checken/klaarzetten materialen: rescuetas + jerrycan ligt op locatie, hoofdlampjes/helmen/overalls liggen in de loods. Overalls niet bij schoolkampen inbegrepen.
• Uitdenken + uitvoeren logistieke plan om groep bij de grot te krijgen
• Vlak voor naar binnen gaan berichtje sturen met starttijd activiteit, zodat mensen op de hoogte zijn van dat je in de grot bent.

Tijdens

• Instructie, organisatie en motivatie deelnemers
• Handelen waar nodig wanneer mensen niet meer verder willen/kunnen

Na afloop

• Let er op dat er geen oude en vieze kleding/afval achtergelaten wordt. Alles moet mee naar locatie.
• Schoonspoelen kleding niet bij PBO, maar met een vooraf meegenomen jerrycan met water of eventueel langs de rivier.
• Kleding niet meenemen de douche in, geef ze de kans dit af te spoelen met de tuinslang en in een bak met water op locatie. Hang ze daarna te drogen.
• Vergeet niet alle materialen mee terug te nemen.
• Maak na afloop alle materialen goed schoon door ze over het MTB rek te hangen en deze met de tuinslang aan beide kanten af te spuiten, daarna hang je ze te drogen.
• Gehuurde overalls (weekend/ bedrijven) terug naar kantoor voor de was + aangeven van welke locatie ze komen.

Het ontstaan van grotten

De meeste grotten zijn van kalksteen. Kalksteen is een gesteente wat miljarden jaren geleden is ontstaan toen de aarde nog een grote oceaan was. In die oceaan leefden slakjes en andere schaaldieren en als die dood gingen, zakten hun schelpen naar de bodem. In combinatie met een bepaald verzadigingsniveau van het zout op een bepaalde diepte vormt dit kalkrots. Stapeling van kalkrots en daling van de waterspiegel zorgden voor een landschap bestaande uit horizontaal afgezette kalkrotsen. Nog steeds zonder grotten! In de loop der tijd ging de grote klont land scheuren, waardoor de stukken uit elkaar dreven. Er kwamen allerlei krachten op de stukken te staan, waardoor de horizontale lagen gingen schuiven en plooien. Met die plooiing ontstonden scheurtjes in de rots. Als er dan water rond zo’n geplooid blok stroomde, stroomde het water ook in de scheurtjes. Zo loste het water in de loop van duizenden eeuwen de kalkrots op en ontstonden hele systemen van gangen en zalen. De druipsteenformaties ontstonden doordat regenwater door het gesteente drong. Daarbij loste het een gedeelte van het gesteente, met de daarbij horende grondstoffen (o.a. ijzer) op. Als het water dan weer met lucht in aanraking kwam in de grot, zette de druppel de opgeloste kalk af tegen het plafond (stalactieten) of op de bodem (stalagmieten). Zo’n afzetting groeit ongeveer 1 cm. per 1000 jaar.

Wijnkelder van Heblon

Dit kasteel aan de oevers van de Ourthe, gebouwd in 1887, behoorde toe aan graaf Visart de Bocarmé Amédée, burgemeester van Brugge. Het was een buitenhuis voor deze toenmalige burgemeester.. Tijdens de bouw, maakten ze goed gebruik, van de toen nog open grot.

De grot werd afgedicht en gebruikt als koelkast/ wijnkelder.